Μια διαφορετική θεώρηση του προβλήματος του καρκίνου είναι η ανοσολογική προσέγγιση. Το ανοσοποιητικό σύστημα, κυρίως τα λεμφοκύτταρα είναι υπεύθυνα για την καταπολέμηση ξένων ή αφύσικων κυττάρων. Γιατί όμως το ανοσοποιητικό σύστημα δεν πολεμά επαρκώς τα καρκινικά κύτταρα, αφού είναι αφύσικα;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για την αποτυχία του ανοσοποιητικού συστήματος. Κατ’ αρχήν είναι πολύ πιθανό ότι ο καρκίνος που τελικά γίνεται φανερός, να είναι ένα μικρό ποσοστό των καρκίνων που δημιουργούνται στο σώμα και ποτέ δεν μαθαίνουμε γι’ αυτούς, γιατί τους εξολοθρεύει το ανοσοποιητικό σύστημα πριν μεγαλώσουν αρκετά. Επίσης ας μην ξεχνάμε ότι ο καρκίνος δεν αποτελείται από ξένα αλλά από οικεία κύτταρα, μπορεί δηλαδή να μην αναγνωρίζονται σαν αφύσικα ή εχθρικά. Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι ο καρκίνος με την πανουργία του αποκοιμίζει τα λεμφοκύτταρα που πάνε να του επιτεθούν. Είτε κρύβουν υποδοχείς αναγνώρισης και επαφής με τα λεμφοκύτταρα (γιατί τα λεμφοκύτταρα πρέπει να αναγνωρίσουν ορισμένους υποδοχείς στο κύτταρο- στόχο, για να δράσουν), είτε εμφανίζουν στην επιφάνειά τους κάποιους παράγοντες που ενεργοποιούν μηχανισμούς αδράνειας στα λεμφοκύτταρα. Συγκεκριμένα:
Ο οργανισμός θέλει να αποφύγει ακραίες καταστάσεις. Συχνά σε μια διαδικασία υπάρχει γκάζι και φρένο μαζί για να ρυθμίζεται η ταχύτητα και να μην φτάσουμε σε άκρα. Για παράδειγμα, υπάρχει το συμπαθητικό σύστημα που προκαλεί ταχυκαρδία και το παρασυμπαθητικό που προκαλεί βραδυκαρδία. Έτσι, τα ενεργοποιημένα λεμφοκύτταρα πρέπει να ελεγθούν για να αποφευχθεί υπερενεργοποίηση που μπορεί να προκαλέσει βλάβες στον οργανισμό. Μπορούμε να φανταστούμε τα λεμφοκύτταρα σαν την αστυνομία του οργανισμού και τον μηχανισμό ελέγχου μια διαταγή κατά της αστυνομικής βίας. Αυτός ο έλεγχος επιτυγχάνεται με την εμφάνιση στην επιφάνεια των λεμφοκυττάρων ειδικών υποδοχέων που αν ενεργοποιηθούν προκαλούν αδρανοποίηση. Οι υποδοχείς έχουν περιγραφεί ως CTLA4, PD-1 και άλλοι. Τα καρκινικά κύτταρα το γνωρίζουν αυτό και σε πάρα πολλές περιπτώσεις παράγουν τον αντίστοιχο συνδέτη που “κλειδώνει” με το PD-1. Έτσι, όταν το λεμφοκύτταρο πλησιάζει και έρχεται σε επαφή με το καρκινικό κύτταρο για να το νεκρώσει, ο συνδέτης που έχει στην επιφάνειά του το καρκινικό κύτταρο ενεργοποιεί το PD-1 και αυτό με την σειρά του μεταβιβάζει μήνυμα αδρανοποίησης στο λεμφοκύτταρο. Το καρκινικό κύτταρο παίρνει τον ασύρματο του αρχηγού της αστυνομίας και δίνει την διαταγή να σταματήσουν τα ΜΑΤ. Το λεμφοκύτταρο είναι προγραμματισμένο να υπακούσει.
Η ανακάλυψη όμως αυτού του μηχανισμού έχει οδηγήσει σε ειδικά φάρμακα, μονοκλωνικά αντισώματα, που αδρανοποιούν το PD-1 ή τον συνδέτη του. Έτσι τα λεμφοκύτταρα αποδεσμεύονται και συνεχίζουν την αντικαρκινική τους δράση.
Τα ανοσολογικά φάρμακα αυτού του τύπου που ως τώρα (2018) έχουν εγκριθεί, είναι:
- Για το μελάνωμα
- Για τον καρκίνο του νεφρού
- Για τον καρκίνο του πνεύμονα
- Για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης
- Για λεμφώματα ορισμένων τύπων όπως είναι το Hodgkin
- Για ορισμένες κατηγορίες όγκων του πεπτικού (στομάχι, έντερο)
- Για τον καρκίνο του τραχήλου του λαιμού.
Αναμένονται και άλλες εγκρίσεις στο προσεχές μέλλον.
Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και σε μερικούς ασθενείς εντυπωσιακά
